New York, New York! Jak śpiewał Frank Sinatra, na przełomie czerwca i lipca zawitał nad Wisłę muzycznie, wizualnie, poetycko, muzealnie. Gdyby ktoś w zeszłym roku powiedział mi, że w przeciągu zaledwie tygodnia zobaczę nad Wisłą DJ-a Spooky’ego, prace Johna Lurie, a w odstępie 2 dni koncert Thurstona Moore’a i Marca Ribota, to odparłbym biblijnie, że póki palca nie wsadzę, to nie uwierzę. A jednak – klimat Downtown spłynął na stolicę obficie i hojnie. Lecimy po kolei, jak w tytule:
Paul D. Miller (DJ Spooky) w Muzeum Sztuki Nowoczesnej
Nieszczęściem w szczęściu jest konwersja DJ Spooky’ego z artysty w wykładowcę i mędrca jeżdżącego z wykładami po prestiżowych lokalizacjach. Wystąpienie Paula D. Millera w MSN potwierdziło w moich oczach jak bardzo z praktyka, wytyczającego nowe ścieżki własną twórczością, przeobraził się w teoretyka-futurystę. Świat od latdąży do miniaturyzacji, wszystko jest informacją, tekstem w gigantycznej sieci znaków i znaczeń, rolą DJ-a jest tworzenie nieustannych rekombinacji, a to takie piękne, dynamiczne i nowoczesne, każdy może stworzyć aplikację do ogarnięcia rzeczywistości itd. itp. Jeśli ktoś wcześniej zapoznawał się z techno-entuzjazmem Millera (materiałów na youtube jest mnogość), to raczej nie dowiedział się na wykładzie zbyt wiele nowego. Paradoksalnie największym rozczarowaniem była część muzyczna (w sumie może 5-minutowa), której najciekawszym elementem było to, że Spooky zagrał dzięki osobiście napisanej aplikacji na tablecie, a nie na rzeczywistych gramofonach… O tytułowym afrofuturyzmie właściwie nie było mowy, zdaje się, że termin nawet ani razu nie padł na wykładzie.
Niemniej jednak Paul D. Miller sprawił na mnie pozytywne wrażenie człowieka, którego powierzchowność pozbawiona jest nadęcia wynikającego z diapazonu prelegenta. Spooky jest pasjonatem tematu i ma też niesłychaną łatwość w formułowaniu myśli – w zasadzie cały wykład „jechał na wolno”, posiłkując się jedynie zdjęciami z iPhone’a/iPada. Przeglądał je na bieżąco ku uciesze sali, która mogła zobaczyć wszystkie selfie Spooky’ego na ekranie projektora. Mimo wszystko dobrze było zobaczyć Millera na żywo, a zaproszenie go przy okazji (tematycznie pokrewnej) wystawy „After Year Zero”, to ze strony MSN trafne posunięcie. DJ Spooky to dla mnie postać kultowa, autor genialnej płyty „Songs of a Dead Dreamer” i bardzo dobrej „Optometry„. Pierwsza to ikoniczne wydawnictwo dla tzw. illbientu lat 90., cudownego dziecka dubu, hip hopu i ambientu. To arcypsychodeliczny album, z którym kontakt to każdorazowo wyjątkowa, niesamowita przygoda dla ucha i wyobraźni (klik). Niestety z perspektywy lat można powiedzieć, że wysokiego poziomu debiutu Spooky już nigdy nie przeskoczył. Najbliżej tego osiągnięcia był na wysokości 2002 roku, kiedy wydał „Optometry”, swoją najbardziej jazzową płytę z udziałem m.in. Williama Parkera, Matthew Shippa i Joe McPhee. W okresie szczytowej popularności szybko nadgryzającego własny ogon nu-jazzu, „Optometry” brzmiała wyjątkowo świeżo i oryginalnie (i właściwie brzmi tak nadal). Liczę, że DJ Spooky nagra jeszcze kiedyś materiał na podobnie wysokim poziomie. Niestety wydana przed dwoma laty „Of Water And Ice”, to mocny spadek formy.
———————————————————————————–
John Lurie w Zachęcie – „Bądź cicho, próbuję myśleć”
Wystawa obrazów Johna Lurie’go w Zachęcie to dla mnie zdecydowanie wydarzenie sezonu. Doskonałym pomysłem kuratorskim jest możliwość oglądania kilkudziesięciu prac artysty, mając na uszach słuchawki, z których sączy się przekrojowa składanka muzyki JL. Szkoda, że wystawie towarzyszy tylko jeden, stosunkowo krótki tekst – Lurie to jednak postać tak złożona, że po wystawie indywidualnej oczekiwałbym pogłębionego ujęcia jego sylwetki. Nawet nie został wyszczególniony fakt, że przez wiele lat artysta malował wraz z Jean Michelem Basquiatem, co z punktu widzenia historyczno sztucznego jest dość znaczącym faktem. Cóż, być może ideą przewodnią było oddanie pierwszeństwa samym pracom, pokazanie Lurie’go-malarza, a nie człowieka renesansu – muzyka, kompozytora, aktora… I chociaż jestem dużym fanem sztuki (i tytułów!) JL, to jednak zawsze w pierwszej kolejności będzie on dla mnie muzykiem, wyjątkowym prymitywistą saksofonu, którego kariera nieszczęśliwym zrządzeniem losu została brutalnie i przedwcześnie zakończona. O muzyce Johna Lurie trafnie i syntetycznie napisał Bartek Chaciński na Polifonii (klik), w komentarzach dorzuciłem kilka pozycji od siebie (jako KrW).
Wystawa potrwa do 2 sierpnia i zdecydowanie warto się wybrać. Instytut poleca.
Tutaj John Lurie z Lounge Lizards, a na gitarze Marc Ribot (czyli dwaj bohaterowie tego tekstu!):
——————————————————————————————-
Thurston Moore w Pardon To Tu
Tak, Thurston Moore wystąpił na najważniejszej koncertowej scenie w naszym kraju. I nie mam na myśli Openera. Dokładnie dzień przed gdyńskim festiwalem nowojorski gitarzysta zawitał na Plac Grzybowski w aurze tajemnicy, której emanacją był enigmatyczny tytuł wydarzenia „Ecstatic Peace Library Love-In || Poetry & Music with D. Googe [My Bloody Valentine] – Thurston Moore [Sonic Youth] and more…”. Ostatecznie okazało się, że Moore wystąpi z całym zespołem, ale początkowo konsekwentnie brnął w wieczorek poetycki i czytał własne teksty z tomiku „Stereo Sanctity”. Zobaczenie lidera Sonic Youth na relatywnie kameralnym, klubowym koncercie to duże przeżycie. Thurston Moore to takie przedłużenie Lou Reeda, tak jak Sonic Youth było naturalnymi kontynuatorami awangardowego Velvet Underground. Gitarzysta jest na tyle złożoną osobowością artystyczną, udzielającą się na rozmaitych muzycznych polach, że nie sposób mówić o jednym TM. Słuchając energetycznego, pełnego młodzieńczej werwy koncertu tego już legendarnego muzyka (l. 56), przyszła mi do głowy myśl, że w Sonic Youth zawsze chodziło przede wszystkim o właściwe proporcje. Stosunek piosenkowości do eksperymentu, melodii do hałasu, lekkości do brutalizmu, pierwiastka żeńskiego i męskiego… Większość klasycznych albumów nowojorczyków to rzeczy doskonale zbalansowane, mieszające skrajności z mistrzowskim wyczuciem dawkowania akcentów. Taka też idea przyświecała koncertowi Moore’a w Pardon To Tu, na którym nie zabrakło piosenek, ale też nie zabrakło psychodelicznych, jazgotliwych odjazdów, doskonale współgrających z rzutowanymi na ścianę wizualizacjami kosmosu i grzybów wzrastających w przyspieszonym tempie. Repertuar stanowiły solowe dokonania artysty + improwizacje. Thurston Moore zna przepis na wieczną młodość – dystans do samego siebie. Muzyk, poeta, wokalista, ikona alternatywy, fenomenalny gitarzysta, który nagrał całą masę fantastycznych płyt, wystąpił w klubie, w Warszawie, bez ciśnienia, na spontanie… Pardon To Tu czyni cuda. Więcej takich koncertów paryskiego DJ JoJo 😉
————————————————————————–
Marc Ribot’s Ceramic Dog w Pardon To Tu
Ceramic Dog to według mnie najciekawszy projekt Marca Ribota w perspektywie ostatnich lat, ale nie tylko ostatnich. Ribot cieszy się opinią sidemana marzeń, człowieka, który swoim charakterystycznym stylem jest w stanie skutecznie doprawić nawet najbardziej mdłe muzyczne dania (taki gitarowy glutaminian sodu z niego). Jednak w Ceramic Dog gitarzysta pełni rolę lidera i sprawdza się w niej wyjątkowo dobrze, ponieważ daje Shahzadowi Ismaily’emu i Chessowi Smithowi całkiem spory margines wolności. Najbardziej obficie z tej swobody podczas pierwszego dnia rezydencji w Pardon To Tu korzystał Ismaily. Słuchając płyt ciężko było uchwycić jak dużą rolę muzyk pełni w tym składzie, podczas koncertu widać było, że Ribot ma do basisty pełne zaufanie.
Początek koncertu trochę mnie rozczarował, bo Panowie grali właściwie luźne jam session (mocno w blues) i klub zaczynał niebezpiecznie przypominać saloon na dzikim zachodzie, ale później ta swoboda zaczęła zyskiwać coraz bardziej wyraziste ramy. Występ był w znacznej mierze instrumentalny i zdaje się, że spora część materiału nie doczekała się do tej pory rejestracji na płytach. Ze znakomitej „Your Turn” sprzed dwóch lat trio zagrało zaledwie 4 utwory (w tym jeden z wokalem, ogólnie Ribot raczej unikał mikrofonu). Koncert był bardziej w klimacie szalonego, eksperymentalnego debiutu „Party Intellectuals”.
Ceramic Dog to mikstura gigantycznego bagażu doświadczeń MR – uroczo koślawy, porwany jazz, blues, noise spod znaku no wave, funk, ale też bardzo wyraźny pierwiastek kubański, karaibski, czy też południowoamerykański (wszak Ribot uczył się gry na gitarze od Haitańczyka). Najbardziej podobały mi się właśnie te kalejdoskopowe kontrasty, obficie podczas koncertu prezentowane. Czasami raziły trochę zbyt dosadne (jak na Ribota) solówki, ale dobrze równoważył je Ismaily na basie i korgu. Ogólnie odniosłem wrażenie, że Ceramic Dog zagrali bardzo wyluzowany koncert, ale czasami świetne momenty ginęły w nagromadzeniu środków. Taki bulgoczący kocioł pomysłów, z którego odparowałbym trochę wody. Niezwykle przyjemnie wypadały fragmenty wyciszone, bazujące mocniej na wspólnie generowanym klimacie, niż jednostkowych popisach – w tym kontekście bardzo przypadł mi do gustu różnorodny, ale spójny i płynny bis. I nawet jeśli koncert nie przyniósł pełnego zachwytu, to udowodnił, że Ceramic Dog to trio z wciąż wielkim potencjałem, który mam nadzieję doczeka się konceptualizacji na kolejnej płycie.
———————————————————-
Nowy Jork, Nowy Jork… DJ Spooky, John Lurie, Thurston Moore, Marc Ribot to artyści z gatunku węzłowisk. Obserwując mocniej ich kariery i twórczość, można natknąć się na rzeczy naprawdę niebywałe, odpłynąć od źródła w zakamarki, o których początkowo nam się mogło nie śnić. Dlatego duże brawa dla MSN, Zachęty i Pardon To Tu za przyniesienie tak silnie promieniujących/prominentnych/kreatywnych osobowości nowojorskich nad Wisłę. A jeśli kogoś bardziej ciekawi fenomen muzycznej sceny NYC, tego odsyłam do drugiego numeru Glissanda, w całości poświęconego temu zjawisku (pdf do pobrania).
Krzysztof Wójcik (((ii)))
(((Instytut Improwizacji))) 